آیا هدفون و هندزفری به گوش آسیب می‌زنند؟ کدام‌ها ضرری ندارند؟

آیا هندزفری برای گوش ضرر دارد؟ در این شکی نیست. هدفون و هندزفری به گوش آسیب می‌زنند. نمی‌توان این حقیقت را انکار کرد. اما می‌توان کاری کرد که آسیب‌های استفاده از هندزفری و هدفون به کمترین میزان برسد. اما چگونه؟

برخی هدفون‌ها از گوش مراقبت می‌کنند و اجازه نمی‌دهند امواج و فرکانس‌های صوتی تاثیری روی شنوایی داشته باشند. طراحی آن‌ها به گونه‌ای است که شدت صوت را کاهش می‌دهند و در عین حال تاثیری روی کیفیت موزیک ندارند. برخی هم به دلیل نوع طراحی و نحوه‌ی القای صوتی تاثیر چندانی روی سلامت سیستم شنوایی ندارند. ما در ادامه مضرات هدفون و هندزفری را بررسی خواهیم کرد. از آسیب‌های هندزفری بلوتوثی خواهیم گفت و هندزفری‌هایی را معرفی خواهیم کرد که نرخ آسیب کمتری دارند. با ما همراه باشید. 

ضررهای استفاده از هدفون و هندزفری

وبسایت معتبر AudioRecovery که در حوزه‌س سلامت شنوایی فعالیت می‌کند نوشته است: استفاده از هدفون‌‌ و هندزفری می‌تواند به سیستم شنوایی شما آسیب بزند. اگر مراقب نباشید خطرات آن ممکن است بیشتر از یک آسیب ساده باشد. این تاثیر برای کودکان، افراد در سن بلوغ و جوانان بیشتر از سایرین است.  

همه‌ی ما گوشی هوشمند داریم و معمولا چندین پلی‌لیست و اسپاتیفای و ساندکلاود هم داریم تا هر موقع فرصتی پیش بیاید موزیک گوش بدهیم. هم موزیک را با کیفیت بالایی می‌شنویم و از محیط و سروصداهای آزاردهنده خلاص می‌شویم. صحبت کردن با هندزفری و مکالمه تلفنی هم راحت‌تر است. 

خطر اصلی هدفون‌ها صدای آن‌هاست. هدفون‌ها می‌توانند صدایی به مراتب بلندتر تولید کنند و چون فاصله‌ی این صدا با گوش بسیار کمتر است و مستقیما به کانال گوش وارد می‌شود در دراز مدت تاثیرات مخربی روی گوش دارند. معمولا 85 تا 95  دسی‌بل آستانه‌ی شنوایی گوش انسان است و هر صدایی خارج از این استانه به گیرنده‌های صوتی انسان آسیب می‌زند. صدای یک جت در حال حرکت 130 دسی‌بل است. تصور کنید شما 2 ساعت چنین صدایی را پیاپی بشنوید. چه اتفاقی می‌افتد؟

پس صدای بلند هدفون یکی از ضررهای این دیوایس دوست‌داشتنی است. با شنیدن صداهای بلندتر از آستانه‌ی شنوایی پرده گوش (Eardrum) ارتعاش بیشتری پیدا می‌کند و این ارتعاش مستقیما به قسمت حلزونی گوش (Cochlea) می‌رسد و چون یک محفظه‌ی پر از مایع است ارتعاش این محفظه‌ی سیالی باعث می‌شود تا آسیب جدی به قسمت پردازش صوت گوش انسان برسد. 

• هر چقدر صدا بلندتر باشد ارتعاش قسمت حلزونی هم بیشتر است. 
• وقتی شما برای مدت زمان طولانی یک موزیک را با صدای بسیار بلند گوش می‌کنید قسمت حلزونی گوش حساسیت خودش را از دست می‌دهد که به آن ناشنوایی موقت می‌گویند. مثلا وقتی یک صدای بمب یا جت در نزدیکی‌تان می‌شنوید تا چند دقیقه هیچ صدایی نمی‌شنوید و شنوایی شما کم کم برمی‌گردد. 
• در برخی مواقع سلول‌های سیستم شنوایی می‌میرند و بعضی اوقات امکان ریکاوری و احیای آن‌ها وجود ندارد و به آن ناشنوایی دائمی می‌گویند. 
• هدفون‌ها به دلیل همین صدای بلند باعث می‌شوند تا سلول‌ها در دراز مدت نتوانند احیا شوند. (مخصوصا وقتی طولانی مدت و مداوم با صدای بلند موزیک گوش می‌کنید.)
• مدت زمان استفاده هم همانند صدای بلند هندزفری و هدفون خطرناک است. 

معمولا وقتی از یک کنسرت موزیک راک یا متال برمی‌گردید تا یک ساعت بعد از کنسرت عملا چیزی نمی‌شنوید. استادیوم هم همین شکل است. این نوعی آسیب موقت است اما چون شما همیشه در استادیوم نیستید و یا شاید حتی دو ماه یک بار هم کنسرت راک نروید. (در ایران شاید چند سال یک‌‌بار) عملا تاثیر درازمدت ندارد. اما چون همیشه و هر جایی از هدفون و هندزفری استفاده می‌کنید این مدت زمان طولانی باعث می‌شود تا سلول‌های سیستم شنوایی امکان ریکاوری پیدا نکنند. 

نکته: وقتی همزمان با صدای هندزفری و هدفون، صدای محیط را هم می‌شنوید تاثیر مخرب هدفون بیشتر می‌شود چون ممکن است امواج محیط و امواج موزیک فرکانس‌های یکسان داشته باشند و تاثیر این امواج بیشر شود. که به آن پدیده رزونانس یا تشدید شدن موج می‌گویند.

کدام هندزفری‌ها به گوش آسیب نمی‌زنند؟

نمی‌توان با قطعیت گفت کدام هندزفری و هدفون به گوش آسیب نمی‌زند. مسلما اگر صدای هندزفری را کم کنید تاثیر مخرب آن به مراتب کمتر می‌شود. اگر مدت زمان طولانی از هندزفری و هدفون استفاده نکنید ضررهای استفاده از هندزفری به کمتری میزان می‌رسد. 

با یک مثال احتمالا بهتر متوجه می‌شود. ایرپادهای اپل در ولوم 100 درصد شدت صوت 110dB دارند. که از محدوده‌ی شنوایی انسان بالاتر است. اما اگر ولوم آن را با 60 درصد برسانید شدت صوت به 80dB می‌رسد که کمتر از آستانه‌ی شنوایی انسان از است و حتی اگر مدت زمان طولانی هم با این شدت صوت موزیک گوش کنید تاثیر مخرب چندانی ندارد. 

 اما دو نوع هندزفری و هدفون وجود دارند. که کمترین میزان آسیب را برای گوش دارند و در ادامه معرفی خواهیم کرد. 

• هندزفری نویزکنسلینگ

احتمالا این اصطلاح به گوش شما آشنا باشد. این هندزفری‌ها اجازه نمی‌دهند نویز و صداهای محیط را بشنوید و آن را دفع می‌کنند. قبلا قابلیت نویزکنسلینگ در هندزفری و هدفون را به طور کامل توضیح داده‌ایم و می‌توانید مکانیزم آن را بخوانید. گفتیم که نویز محیط وقتی با صدای موزیک ترکیب می‌شود قدرت تخریب بیشتری دارد. اما با این هندزفری‌ها اثری از نویز محیط نیست و تنها صوتی که گوش شما دریافت می‌کند صدای موزیک است. (دو نوع نویزکنسلینگ داریم که پیشنهاد ما استفاده از هدفون‌های ANC یا Active Noise-Cancellation است. 

قبلا 5 هندزفری نویزکنسلینگ را معرفی کرده‌ایم که از نظر قابلیت رفع نویز بسیار خوب عمل می‌کنند و جزو بهترین‌ها هستند. مخصوصا هندزفری بی سیم ایرپاد پرو اپل که از این نظر بسیار حرفه‌ای عمل می‌کند. 

• هندزفری القای استخوانی یا Bone Conductor

این هندزفری‌ها بسیار خاصند. جالب است بدانید که مستقیما داخل کانال گوش قرار نمی‌گیرند. بلکه کمی جلوتر از قسمت کانال گوش قرار می‌گیرند. قسمت استخوانی یا غضروفی کنار کانال گوش قابلیت رسانایی صوتی دارد. این هندزفری‌ها از این قابلیت استفاده کرده‌اند و حالا هندزفری به جای اینکه داخل گوش قرار بگیرد روی این استخوان قرار می‌گیرد. امواج صدای تولیدشده به این استخوان برخورد می‌کنند و مستقیما به پردازنده‌های صوتی می‌رسند. 

این هندزفری‌ها بسیار عالی عمل می‌کنند. اما چندان طرفدار ندارند. چون نیاز به بند نگه‌دارنده دارند که باید دور گوش پیچیده شود و هندزفری تکان نخورد. برخی از آن‌ها به حالت دور گوش طراحی شده‌اند و عملا حجم زیادی را می‌گیرند. هندزفری‌ها و مخصوصا ایربادهای بی‌سیم که داخل گوش قرار می‌گیرند بسیار کوچکند و استفاده از آن هم راحت‌تر است. کیفیت صوت بالاتری هم دارند. در نتیجه استفاده از هندزفری‌های القای استخوانی چندان رایج نیست. 

ضرر هدفون بیشتر است یا هندزفری؟

هرچقدر فاصله‌ی گوش با خروجی صدا کمتر باشد شدت صوت هم کمتر می‌شود. به همین دلیل هدفون‌های رو گوشی چون خارج از گوش قرار می‌گیرند و فاصله‌ی بیشتری با Eardrum یا پرده گوش دارند در نتیجه شدت صوت کمتری هم دارند و ضرر کمتری هم دارند. هندزفری یا ایربادها که داخل گوش قرار می‌گیرند در فاصله‌ی بسیار کمی قرار دارند و چون مستقیما داخل کانال گوش هستند ضرر بیشتری دارند.

اما اما اما… همچنان نمی‌توان با قطعیت این مسئله را اعلام کرد. شدت صوتی که یک هدفون روگوشی در ولوم 70 درصد تولید می‌کند به مراتب بالاتر از یک هندزفری با همین ولوم است. چون هدفون‌ها بزرگتر هستند قطر درایور بزرگتری هم دارند و صدای بلندتری تولید می‌کنند. (همه‌‌ی ما دوست داریم موزیک را با صدای بلند گوش بدهیم. موزیک متال و راک که اصلا با صدای کم نمی‌چسبد.) از این رو باید گفت که اگر شما یک هدفون دارید لزوما به این معنا نیست که ضرر کمتری به گوش شما می‌رسد. همچنان رعایت نکات ایمنی لازم است. 

آیا هندزفری بلوتوثی ضرر بیشتری دارد؟

چند نکته راجع به امواج بلوتوث را در نظر داشته باشید. 

• بلوتوث موج است در نتیجه دارای انرژی است. 
• بلوتوث کلاس 2 که در تلفن‌های همراه استفاده می‌شود و 10 تا 15 متر برد دارد انرژی کمتری نسبت به بلوتوث کلاس 1 دارد که 100 متر برد آن است. 
• نسخه‌ی بلوتوث تاثیری در میزان انرژی آن ندارد و فقط سرعت انتقال داده‌ها در آن‌ها متفاوت است. 

هدست‌های بلوتوثی و کلا هر دستگاهی که با بلوتوث کار می‌کند می‌تواند به بدن انرژی منتقل کند. اما انرژی بلوتوث عمدتا به دلیل طول موج نسبتا بلندش چندان خطرساز نیست. امواج بلوتوث ضرر دارد اما دامنه‌ی طول موج آن در حدی است که نمی‌تواند آسیب جدی به سلول‌های مغزی برسانند. اگر بخواهیم این امواج را با امواج تلفن همراه مقایسه کنیم انرژی بسیار کمتری دارند. امواج بلوتوث ضرر دارند اما انگار ما این ضرر را قبول کرده‌ایم. (همه‌ی دنیا قبول کرده‌اند.) همانطور که ساعت‌ها از گوشی استفاده می‌کنیم. با تلفن همراه در سه چهار سانتی‌متری مغز ساعت‌ها مکالمه داریم. 

نمی‌توان ضرر این هندزفری‌های بلوتوثی را انکار کرد. (البته محققان هنوز با قطعیت ضرر آن را روی سلول‌ها اعلام نکرده‌اند.) اما این ایربادها و هندزفری‌های بیسیم بسیار رایج هستند. ایرپاد اپل در همان ماه‌های اول عرضه رکورد فروش هندزفری را شکست. کمپانی‌های تولیدکننده هم عمدتا از لایه‌های رفلکس امواج استفاده می‌کنند و اجازه نمی‌دهند این امواج مستقیما به سمت بدن و مخصوصا مغز بتابند. 

آسیب‌های هندزفری و هدفون برای کودکان

کودکان بیشتر از هر چیزی در معرض خطرات استفاده از هندزفری و هدفون هستند. مخصوصا که استفاده از هدفون حین گیم بسیار رایج است. در نتیجه پدر و مادرها باید در انتخاب هدفون و هندزفری مناسب برای کودکان بسیار دقت داشته باشند و نحوه‌ی استفاده صحیح و کم‌خطر هدفون را به کودکان نشان دهند. سیستم بدن کودکان در حال رشد است و هیچ چیزی نباید مزاحم رشد صحیح آن‌ها شود. از این جهت باید اصول ایمنی استفاده از هدفون به کودکان آموزش داده شود. در ادامه این نکات را به صورت کلی آورده‌ایم که دانستن‌ آن‌ها برای تمام افراد ضروری است. اما برای کودکان کاملا الزامی است. 

نکات استفاده صحیح از هدفون و هندزفری

• هدفون و هندزفری باکیفیت خریداری کنید. در راهنمای خرید هندزفری می‌توانید با انواع هندزفری باکیفیت آشنا شوید و شدت صوت و میزان نویزها و قابلیت‌های آن را بررسی کنید. 
• هندزفری نویزکنسلینگ در اولویت قرار دارد. 
• موزیک را با صدای کمتر گوش بدهید. بهتر است نرخ ماکزیمم شدت صوت هندزفری‌تان را از صفحه‌ی مربوط به این هندزفری در سایت کمپانی سازنده ببینید و ولوم آن را به گونه‌ای تنظیم کنید که کمتر از آستانه‌ی آسیب به گوش باشد. 
• طولانی مدت و مداوم موزیک گوش نکنید. زندگی بدون موزیک کسالت‌بار است اما بهتر است به فکر سلامتی گوش‌تان هم باشید. بعد از یک ساعت موزیک بهتر است نیم ساعت به گوش‌تان استراحت بدهید تا گوش نفسی تازه کند. (جالب است بدانید گوش انسان هم نفس می‌کشد. هندزفری بلوتوث گلکسی بادز به گونه‌ای طراحی شده است که قابلیت Ear-Breathing هم دارد.)
• کودکان باید کمتر از 45 دقیقه در معرض صدای بلند باشند چون آستانه شنوایی کمتری دارند. 
• اگر با شکل و فرم و استفاده از هندزفری‌های القای استخوانی مشکلی ندارند می‌توانند گزینه خوبی باشند.
• و در نهایت همچنان پیشنهاد می‌کنیم موزیک را با ولوم خیلی بالا گوش نکنید. 

سوالان مهم و اساسی